Eén van de meest populaire modern-stoïcijnse boeken is Het Obstakel is de Weg van Ryan Holiday. Hierin beargumenteert hij dat hoe we omgaan met onze problemen, of onze obstakels, bepaalt hoe succesvol we zullen zijn om ze te overwinnen. En dit is toepasbaar voor iedereen; ieder persoon komt immers problemen tegen in zijn of haar leven.
Wat voor soort problemen of obstakels je dan ook tegenkomt, je kunt ze bekijken op verschillende manieren.
Allereerst kun je ze uit de weg gaan of proberen te vermijden, maar dit is contraproductief. Niet alleen los je hiermee je problemen niet op, je geeft je ook gewonnen, en je bouwt zo geen sterk karakter of wilskracht op.
Je kunt obstakels natuurlijk ook zien als een uitdaging, als een ‘negatief’ dat we potentieel kunnen omzetten naar een ‘positief’. In die zin is het stoïcisme dat ook een soort van omdenken: hoe je over iets denkt, bepaalt hoe je er op reageert.
En door elk obstakel te zien als een test voor onze wilskracht, doorzettingsvermogen, of deugden, kunnen we standvastig op onze problemen reageren. Onze omstandigheden kunnen we misschien niet aanpassen, maar hoe we over iets denken en hoe we op iets reageren kunnen we wél bepalen. Uiteindelijk zorgen de obstakels in ons leven voor wie we zijn, en wat we kunnen worden. Dat is één van de kernboodschappen uit Het Obstakel is de Weg.
Het idee voor het boek bevond zich oorspronkelijk in een citaat van Marcus Aurelius:
“Want het denken verandert alles wat een handeling in de weg staat en wendt het aan voor zijn eigen doel, en wat een obstakel was bij een werk, wordt een hulpmiddel, en wat je verhinderde een bepaalde weg in te slaan, wordt een richtingwijzer.”
Oftewel: alles wat in de weg staat, wordt de weg.
Het boek is opgedeeld in drieën: het waarnemen, het handelen, en de wil. Alle drie zijn dit gebieden die in het klassieke stoïcisme terugkomen. Ryan Holiday gebruikt in dit boek dan ook de oude stoïcijnse lessen en zet ze in een modern jasje.
1. Het Waarnemen
Het eerste gedeelte van het boek draait om de interpretatie van waarnemingen en emoties. Binnen het stoïcisme is dit een punt dat veel aandacht krijgt. Mensen zouden namelijk ongelukkig en onvervuld zijn omdat ze dingen willen die niet in hun macht liggen. Een glansrijke carrière, of een grote villa bijvoorbeeld. Maar aangezien deze zaken niet puur en alleen van ons afhangen (maar ook van een flinke dosis geluk, en de acties van vele andere personen), en we dus vaak teleurgesteld zullen worden door de realiteit, worden we ongelukkig.
Veel beter is het om je doelen te internaliseren, en je geluk te laten afhangen van dingen die wel onder jouw controle zijn.
Het boek beschrijft hoe met alles wat er gebeurt in het leven de interne interpretatie van groot belang is. Is iets een probleem of een uitdaging? Pech of toch een kans? Het antwoord hangt af van hoe wij onze waarnemingen interpreteren en aan welke emoties we toegeven.
Verschillende voorbeelden van onder andere Dwight Eisenhower illustreren dit principe. Gedurende de laatste Blitzkrieg van de Tweede Wereldoorlog – de slag om de Ardennen – wonnen de Nazi’s snel terrein. In het achterhoofd van de geallieerden was natuurlijk het succes van de eerdere Blitzkrieg: Polen, Frankrijk, België, en Nederland die snel na elkaar vielen. In een vergadering van de top de van de geallieerden waren de eerste reacties angstig en negatief. Hoe kon deze Blitzkrieg ooit gestopt worden? De Duitsers leken onoverwinnelijk…
Eisenhower had echter genoeg van deze aarzeling, en kondigde aan dat de huidige situatie als een kans gezien moest worden, niet als een ramp.
De Blitzkrieg techniek had namelijk ook vele nadelen. Zoals een druppel inkt spreidt op een vel papier, wordt er bij een Blitzkrieg strategie snel winst geboekt. Maar dit betekent ook dat de flanken niet beschermd zijn, en dat de snelle winst moeilijk is om logistiek te ondersteunen. Eisenhower zag dit in, en maakte ook gebruik van deze situatie om een ramp om te zetten in een kans.
Dit is slechts één voorbeeld van de interpretatie van waarneming, maar het laat wel de kracht van de techniek zien. Het in het juiste perspectief plaatsen van onze indrukken en emoties zorgt ervoor dat we het obstakel in ons pad om kunnen draaien. Hierdoor kan het obstakel juist de weg naar voren worden.
2. Het Handelen
Het tweede gedeelte van het boek gaat over het handelen, of het nemen van de juiste acties. Als we namelijk onze waarnemingen en emoties in perspectief hebben geplaatst, moeten we hier vervolgens ook naar handelen. Maar niet elke handeling of actie is goed.
Volgens het stoïcisme moeten we elke handeling doen volgens de deugd, en gericht in de ondersteuning van het goede, de samenleving, en anderen. In Het Obstakel Is De Weg gaat het vooral over hoe je een handeling zou moeten ondernemen, niet zo zeer welke handelingen.
Zo zouden we onze obstakels moeten benaderen met volharding, creativiteit, veerkrachtigheid, een strategische visie, en met het oog gericht op potentiële kansen. Het uitvoeren van de juiste handelingen is dan ook dé manier om obstakels te overkomen.
Ook het tweede gedeelte van het boek zit vol voorbeelden van personen die het veronderstelde onoverwinnelijke overwonnen hebben. Van Thomas Edison, Amelia Earhart, tot de Oudgriekse redenaar Demosthenes – de voorbeelden zijn allen interessant om te lezen.
3. De Wil
Het laatste gedeelte van het boek gaat over de wil. Eigenlijk beschrijft Holiday hier het stoïcijnse concept van de ‘innerlijke citadel‘. Dit is een bron van interne kracht die niemand aan kan tasten en niemand af kan pakken. Deze interne kracht is juist belangrijk bij situaties waar we niks aan kunnen veranderen, als er geen handelingen en acties meer zijn die we kunnen doen om een obstakel te overwinnen. Kortom: als we de situatie moeten verdragen zoals het is.
Dit is gerelateerd aan het stoïcijnse concept van amor fati, het liefhebben van elke situatie ongeacht wat het is, maar ook het mentaal voorbereid zijn op negatieve dingen (en zelfs op onze eigen dood).
Victor Frankl, een Oostenrijkse psychiater en Holocaust overlever, ondervond dat dit de allerlaatste stap is wat een mens kan doen: het accepteren van je lijden en je huidige situatie, en hieruit betekenis halen. En dit komt niet van zo maar een persoon, maar van een iemand die verschillende concentratiekampen overleefde, inclusief Auschwitz.
De wil, en de innerlijke citadel, zijn onaantastbaar en niemand kan dit van ons afpakken. Dus ongeacht in welke situatie we ons bevinden, we kunnen nog steeds standvastig zijn, en met opgeheven hoofd ons lijden accepteren.
Dit is natuurlijk ook zo met elk obstakel dat we tegenkomen in ons leven. We kunnen het op de juiste manier interpreteren, we kunnen de juiste handelingen doen, maar soms is een obstakel niet overwinbaar. En dan moeten we dat accepteren. Met nederigheid, maar ook met het juiste perspectief. Als we iets niet kunnen overwinnen dan is dat niet erg, maar we moeten het wel zien als een leermoment, of als een voorbeeld voor anderen.
Het Obstakel Is De Weg: Samenvatting en Conclusie
We kunnen het leven zien als een beproeving of een uitdaging. En om dit goed te kunnen doorstaan moeten we drie dingen doen:
1) Onze waarnemingen juist interpreteren en de dingen zien zoals ze zijn. Is het een probleem of een kans? Moeten we bij de pakken neer gaan zitten of zullen we met opgeheven hoofd de situatie benaderen?
2) Hierna moeten we juiste acties ondernemen om het obstakel te overkomen. Dit betekent dat we standvastig, strategisch, creatief en veerkrachtig moeten optreden.
3) Als laatste moeten we onze eigen ‘innerlijke citadel’ ontwikkelen en leren om te verdragen wat we moeten, of wat we niet kunnen veranderen. Zeker in het geval als we het obstakel niet kunnen overkomen en geen invloed hebben op de situatie waar we ons in bevinden. Onthoudt: in welke situatie je je ook bevindt, je kunt altijd je houding en je reacties bepalen.
Dit alles is niet makkelijk, maar Het Obstakel Is De Weg geeft een goede uitleg om dit toe te passen in korte hoofdstukken vol inspirerende voorbeelden uit de geschiedenis. Het boek is dan ook zeker een aanrader voor mensen die niet bekend zijn met het stoïcisme, want het vertaalt een aantal van de belangrijkste stoïcijnse lessen naar de moderne wereld. Aan de andere kant is het ook interessant voor mensen die wél bekend zijn met het stoïcisme, want Holiday laat in het boek een modern-stoïcijnse interpretatie zien van de oude Stoa.
Het Obstakel Is De Weg is onder andere verkrijgbaar bij Bol.com en Managementboek.nl. Voor andere stoïcijnse boekentips bekijk onze leeslijst.
Heb je het boek al gelezen? Laat ons in de reacties weten wat de belangrijkste lessen voor jou waren!
Mooi samengevat. Bedankt voor de informatie.
Klinkt als een uitspraak van Nietzsche. Door pijn en tegenslag groeien.
Eigenlijk vraag ik me nu überhaupt af: wat zijn de overeenkomsten tussen zijn ideeën en het stoïcijnse gedachtengoed. Is daar al eens door jullie over geschreven?
Beste Steven, het heeft inderdaad wat weg van Nietzsche. We hebben in het verleden kort geschreven over de amor fati van Nietzsche en de overeenkomst met het stoïcisme (https://denieuwestoa.nl/amor-fati/), maar daar is het tot nu toe bij gebleven. Het zou zeker interessant zijn om dit verder te bestuderen – we nemen het mee!